نشست تخصصی نظام های پرداخت و خدمات دیجیتال در محل این خبرگزاری و با حضور دکتر سید صابر امامی مدیرعامل شرکت مبین وان کیش و مهندس حسین اسلامی معاون توسعه کسب و کار گروه داده پردازی بانک پارسیان(هلدینگ ICT) برگزار شد .
به گزارش فارس نشست تخصصی نظام های پرداخت و خدمات دیجیتال در محل این خبرگزاری و با حضور دکتر سید صابر امامی مدیرعامل شرکت مبین وان کیش و مهندس حسین اسلامی معاون توسعه کسب و کار گروه داده پردازی بانک پارسیان(هلدینگ ICT) برگزار شد که در ادامه متن کامل این نشست را به تفصیل می خوانید:
در ابتدا این نشست دکتر امامی به عنوان آغازگر بحث درخصوص سرویس های دیجیتال و نقش این حوزه در اقتصاد توضیحاتی ارائه کرد. او دراین باره گفت:«به طور کلی سرویس های محتوایی روند رو به رشدی دارد. زندگی امروز ما با اپلیکیشن ها درآمیخته است. به طور کلی این اپ ها به دو گروه کلی خدماتی و محتوایی تقسیم می شوند. اما اصلی ترین چالش این سرویس نظام های پرداخت است. در واقع ارتباط با مخاطب نهایی و برقراری جریان پولی بین این سرویس ها و مخاطب نهایی یکی از معضلات مهم در این حوزه است.»
امامی همچنین با اشاره به نقش مهم فن آوری های دیجیتال در اقتصاد و نظام های پرداخت گفت:«شاید در کشور ما استفاده از واژه آینده برای درآمد های کلان از طریق این اپلیکیشن ها انتخاب درستی باشد اما در دنیا بخش مهمی از اقتصاد و جا به جایی های مالی از طریق همین اپ ها انجام می شود. در واقع ما در کشور تصویر دقیقی از درآمد زایی پایدار اپلیکیش ها که اتفاقا در چند سال اخیر کاربران زیادی را هم به خود جلب کرده نداشتیم. مکانیزیم پرداخت ها اصلی ترین موضوعی است که مانع تصویرسازی درست از ایجاد درآمد پایدار در این حوزه می شود. ساده ترین روش همان درگاه های پرداخت الکترونیک بانک هاست. روش کلاسیکی که محدودیتی هایی هم دارد. البته مدتی بعد موضوع ارزش های افزوده در اپراتورهای تلفن همراه مطرح شد که تاحدودی این فرایند را تسهیل کرد.در واقع همان پرداخت پول از طریق قبض تلفن. ولی سرویس هایی که در دنیا ارائه می شود بسیار پیشرفته و گسترده تر از چیزی است که در کشور ماوجود دارد.»
در ادامه مهندس حسین اسلامی معاون توسعه کسب و کار شرکت داده پردازی پارسیان با اشاره به ورود تکنولوژی جدید به حوزه بانکداری اشاره کرد و در این باره گفت:« در حوزه فناوری اطلاعات و پرداخت های الکترونیک در واقع یک نگاه سبک زندگی حاکم است. من همیشه از مثال ورود خودپردازها و استفاده بانک ها از این تکنولوژی استفاده می کنم. در واقع بانک ها با استفاده از دستگاه های ATM سعی داشتند نیازی به حضور خدمت گیرندگان در ساعاتی خاص در فضای داخل شعبه وجود نداشته باشد. در واقع یک خدمات “همه زمانی” به وجود آمد. یعنی ارائه خدمات بانکی در همه ساعت شبانه روز.»
او ادامه داد:« اما این به تنهایی کافی نبود. چون مقوله “همه مکانی” هنوز بی جواب مانده بود. تلفن همراه تاحدود زیادی این کمبود را هم برطرف کرد. در واقع درحال حاضر به جز دریافت پول نقد، اکثر قریب به اتفاق عملیات بانکی از راه دور و به ویژه توسط تلفن همراه انجام می شود. اما توسعه این حوزه به همین جا هم محدود نشد.»
به گفته این کارشناش موضوع مهمی که در چند سال اخیر شکل گرفت تعیین نوع و سطح خدمات از سوی مشتری ها یا همان کاربران است که این مقوله سبک زندگی را هم دستخوش تغییرات زیادی کرده است:«برای مثال این که مشتری یک بانک به مدت یک سال مبالغ مشخصی را در زمان مشخص به حساب های خاصی واریز کند. این یک “ارتباط تعاملی” است. چند سال پیش از این شما باید برای جابجایی با آژانس تماس می گرفتید، اما درحال حاضر انواع وسایل حمل و نقل در کوتاهترین زمان و با قیمت مناسب در اختیار شهروندان است؛ الان حتی بنزین هم درمحل مورد نظر تحویل می دهند. در واقع سعی براین است که ارائه خدمات خللی در روند زندگی مردم ایجاد نکند. به طور کلی فن آوری های جدید در خدمت بهبود و ارتقا کیفیت زندگی است و سوگیری بردار خدمات به سمت ارائه خدمت در محل خدمت گیرنده تغییر یافته است.»
دکتر امامی در ادامه بحث با اشاره به جایگاه کشور در ارائه خدمات دیجیتال مبتی بر محتوا و چشم انداز توسعه و گسترش این حوزه از فن آوری گفت:«این نکته مهمی است. به هرحال خط کش های در دنیا وجود دارد، از طرف دیگر اتفاقاتی هم در کشور ما رخ می دهد که تا اندازه ای این استانداردها را جا به جا می کند. حوزه ارائه خدمات دیجیتال در دنیا حرکت رو به رشد وسیعی دارد. در حوزه محتوا هم این گستردگی شکل گرفته است. محتوای صوتی، تصویری، مکتوب و … امروز مردم در سراسر جهان کمتر به مطبوعات به خصوص به شکل سنتی آن توجه می کنند. اخبار از طریق همین موبایل دنبال می شود. حتی ویدیو و تصاویر هم همین شرایط دارد. فیلم های سینمایی هم از همین طریق ارائه می شود. در مجموع این حوزه بخش قابل توجهی از اقتصاد دنیا را به خودش اختصاص داده.»
او درباره جایگاه کشور ما در این حوزه هم توضیح داد:« شرایط در ایران متفاوت است. در کشور ما سهم اندک و محدودی در نظر گرفتیم در واقع این حوزه تنها ۲ درصد از (GDP) تولید ناخالص داخلی را هم تامین نمی کند. در حالی که در دنیا این شاخص نزدیک ۱۰ درصد است. از سوی دیگر بزرگترین شرکت های دنیا از لحاظ اقتصادی در این حوزه فعال هستند. این یعنی در آینده نزدیک در ایران یک پرش بلند در این حوزه رخ می دهد. هرچند در چند سال اخیر رشد خوبی داشته ایم اما هنوز جای رشد زیادی وجود دارد.»
دکتر امامی درباره بازیگران مهم این حوزه و فقدان هماهنگی های لازم بین آن ها برای توسعه و ارتقا این خدمات گفت:« بخش دیگر مربوط به اکو سیستم موجود در این حوزه است. بخشی از بازیگران این صحنه مرتبط با ارائه زیرساخت هستند، مثل اپراتورهای تلفن همراه. بخش دیگر فضای رسانه ای موجود در این حوزه است. بخشی هم مربوط به تامین کننده های محتواست. در واقع افرادی که این محتوا یا سرویس را تولید و در اختیار کاربران قرار می دهند. دانش این فناوری به خوبی بین بازیگران مختلف این حوزه اشتراک گذاری نشده و سازمان های مرتبط و فعال در این حوزه هم از هماهنگی لازم برخوردار نیستند. برای مثال در همین مقوله نظام های پرداخت شبکه بانکی کشور براساس دستور العمل های بانک مرکزی عمل می کنند، اپراتورها هم به دنبال تجمیع درآمدهای خودشان هستند.»
او ادامه داد:«نتیجه این گسستگی و تقابل اتفاقاتی است که جنجال های سرشماره های USSD را به دنبال داشت. در نهایت هم بانک مرکزی ورود کرد و با ایجاد محدودیت های مختلف عملا این کدها را ناکارآمد کرد. چند سال پیش هم این اتفاق افتاد، حدود ۸ سال پیش در دنیا خدمات ۳Gو ۴G ارائه می شد اما در داخل کشور ما از این خدمات محروم بودیم.این سرویس هم با ۴ سال فاصله وارد کشور شد. اینجا جایی است که باید سیاست گذاری واحد و منسجمی شکل بگیرد. به عقیده من وزارت ارتباطات، معاونت علمی ریاست جمهوری به عنوان به دوبازوی دولتی باید سیاست های واحدی را در این حوزه اتخاذ کنند و در مرحله بعد فضای اپراتورهای تلفن همراه هم باید با این سیاست همراه شود.»
مهندس اسلامی در ادامه اضافه کرد: «واقعیت این است که اکثر خدمات بانکداری به سمت ارائه بر روی دستگاه موبایل حرکت می کند. درحال حاضر اکثر خدمات بانکی از طریق تلفن همراه در هر زمان و مکان در دسترس است.اما در نظام پرداخت یک مقوله مهمی دیگری به نام “امنیت” مطرح است که برای حوزه بانکداری و نظام پرداخت دیجیتال از خطوط قرمز اساسی است. البته نگاه به مقوله امنیت در این حوزه به نمی تواند صفر و یک باشد. به طور کلی دو دیدگاه متفاوت در مقوله امنیتی وجود دارد.»
مهندس اسلامی درتوضیح این دودیدگاه و تفاوت های آن گفت:«نگاه نخست بستن همه روزنه های نفوذ است. به این معنا که از اتصال رایانه به اینترنت و از وصل کردن فلش حافظه به رایانه جلوگیری و تا سطوح امنیتی بالا هرموضوع که قابلیت سوء استفاده از آن به ذهن می رسد محدود یا مسدود گشته و افراد مختلف تحت کنترل قرار می گیرند. این نگاه لزوما به ارتقا سبک زندگی و رفاه حال شهروندان کمک چندانی نمی کند. نگاه دوم از جنس فرهنگ سازی است. همواره در هر حرکت جدید امکان تخلف وجود دارد. به هرحال ما در یک جامعه انسانی زندگی می کنیم و نرم افزار قابل دور زدن است. اما نمی توان همه منافذ را بست. اگر در این مقوله فقط برپایه دانش حرکت کنیم به همان بستن حداکثری روزنه های نفوذ می رسیم، اما همانطور که گفتم لزوما نتیجه بخش نیست. این جا نیاز به یک ظرافت خاصی وجود دارد. در واقع یک هنر است. البته در این حوزه بین صاحب نظران اختلاف است. از نگاه بنده بهترین تصمیم همیشه تضمین بالاترین میزان امنیت نیست، بلکه توازنی بین امنیت و کارآیی هست. برای کاهش حداکثری ریسک، عبور از خیابان نیز باید ممنوع شود.»
مهندس اسلامی در ادامه این نشست با اشاره به مقوله امنیت این حوزه به خصوص در نطام های پرداخت الکترونیکی در کشور اشاره کرد و در این باره توضیح داد:«قبل از پاسخ به این پرسش باید این نکته را متذکر شد که جا به جایی پول داخل ایران در یک فضای بسته صورت می پذیرد. برای مثال هیچ هکر خارجی نمی تواند مبالغ معتنابهی پول را از طریق تراکنش های الکترونیکی به راحتی از کشور خارج کند. پس ما در داخل یک جزیره ایزوله هستیم و به همین دلیل هم نمی توانیم خودمان را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم. پس لزوما نمی توانیم ادعا کنیم امنیت بالایی داریم.»
او صحبت هایش را این گونه ادامه داد:«به طور کلی بچه های نرم افزار و شبکه ما از بهترین ها هستند. این صحبت من مبتنی بر تحلیل نیست؛ یک واقعیت است. خیلی از فعالان این حوزه با بهترین درآمد در کشورهای دیگر جذب شده اند. همین افراد در صحبت هایی که دارند بارها به این موضوع اشاره کرده اند شرایط کشورهای پیشرو در این حوزه خیلی چیز عجیب و غریبی نیست. فقط در آن کشورها سال ها این مقوله تجربه شده است. ما اختلاف جدی از منظر دانش نرم افزاری و سخت افزاری در حوزه امنیت بانکداری الکترونیک با کشورهای توسعه یافته نداریم.»
اسلامی با اشاره به یکی از تخلفات بزرگ بانکی و شناسایی به موقع این تخلف گفت:«با این همه ما در محیطی هستیم که تاکنون به کرات و مداوم مورد حمله هکرهای خارجی قرار نگرفته ایم. اما در بخش حمله های داخلی با همکاری سازمان و نهادهای فعال در این حوزه به خصوص در این چند سال شرایط بهتری پیدا کرده ایم. برای مثال چند وقت پیش پولی را از یک بانک خصوصی داخلی به یک بانک دولتی واریز شد و قصد این افراد تبدیل این پول به دلار و خروج این مبلغ از کشور بود، اما با همکاری دستگاه های نظارتی این فرایند در مدت ۸ دقیقه شناسایی و متوقف شد. آن هم در شب یک روز تعطیل. برنامه ریزی دقیقی شده بود که متاسفانه در این تخلف گروهی از فعالان بانکی هم حضور داشتند. شاید اگر این اتفاق ۱۰ سال پیش رخ می داد بیش از یک ماه زمان لازم بود تا سرنخی از این تخلف به دست بیایید. اما الان با کمک و تلاش بچه های نرم افزار این مدت به چند دقیقه رسیده است. این دست آورد مهمی است. ولی اگر این حمله خارجی در شرایط ارتباط برخط ما با بانک های جهانی بود شرایط به طور کلی متفاوت می شد، زیرساخت های ما برای ارتباط با پلیس بین الملل در فضای فیزیکی و نیز زیرساخت های ما در حوزه فناوری اطلاعات باید به حدی توسعه یافته باشد که در آن شرایط هم بتوانیم موفق عمل کنیم. چون پولی که خارج شد به این راحتی بازنمی گردد.»
یکی از چالش های موجود در حوزه کسب و کارهای الکترونیک، قوانین و مقرارت است. بسیاری از فعالان این حوزه از نبود قوانین مشخص و ابهامات قانونی و حقوقی در این زمینه گله مندند. این موضوعی که دکتر سید امامی با ارائه توضیحاتی درباره آن گفت:«اساسی ترین موضوع درباره قوانین و مقرارت هم به همان صحبت آقای مهندس اسلامی درباره مقوله سبک زندگی و تغییراتی که با ورود این فن آوری ها در زندگی شهروندان پیش آمده بازمی گردد.سبک زندگی با یک سرعت زیادی در حال تغییر است. این که ما تا چند وقت بسیاری از کارهای روزمره را به روش دیگری انجام می دادیم و الان این فن آوری انجام آن را به کلی تغییر داده است. برای مثال یک اپلیکیشن در مدت ۳ ماه در کشور بیش از ۲۰ میلیون کاربر جذب کرد. حالا این که قوانین بتوانند چنین سرعتی داشته باشند، تاحدودی زیادی شدنی نیست.»
او ادامه داد:« البته یک سری قوانین کلی در این بخش وجود دارد. اما من هم موافقم قوانین در بسیاری از موارد سکوت کرده، دلیلش هم این است که همه این تغییرات در مدت کوتاهی رخ داده است.البته چهارچوب های کلی تعیین شده است. به خصوص در حوزه پرداخت ها، مبدا و مقصد، رضایت طرفین و شرایط از این دست که برای هر معامله ای لازم تامین شده است. چند سال پیش این سرویس های ارزش افزوده حاشیه هایی از این دست به وجود آورد. بعد هم ارائه دهندگان سرویس با استناد به پروتکل های موجود از کارشان دفاع کردند، اما در نهایت مشخص است که نواقص قانونی در این بخش وجود دارد و بعد هم الزامی برای تایید مجدد درخواست ها و استفاده از سرویس ها اضافه شد. به طوری که من معتقدم این اصلاحات باید طی فرایند و به مرور شکل بگیرد.»
مهندس اسلامی هم با تایید صحبت های دکتر امامی درخصوص سرعت شتابان این حوزه از فن آوری گفت:«در این جا هم این فن آوری ها هستند که شرایط را تعیین می کنند. به زبان ساده تر این فن آوری ها سرعت بسیار بالایی دارند و به همین دلیل هم تاثیرات شگرفی دارند. به واقع می توان تاریخ حمل و نقل عمومی را به قبل و بعد از این اپلیکیشن های حمل و نقل عمومی مانند اسنپ و تپسی تقسیم کرد. بدیهی است که قانون گذاری به این سرعت نمی تواند شکل بگیرد. حالا در کشور ما در بسیاری از مواقع جلوگیری به عمل می آمد. این ممانعت هم به دلیل نگرانی است. البته در فضای کنونی اتفاقات مثبتی در این بخش رخ داده و این هم کمتر شدن این ممانعت هاست.»
او اضافه کرد:« به عبارت دیگر نگرانی در این حوزه کمتر شده است. دلیل این کاهش نگرانی افزایش دانش است. نباید با فن آوری جنگید چون در نهایت این شما هستید که شکست می خورید، باید اجازه ورود داد و نقاط ضعف و ضربه پذیر آن فن آوری را شناسایی کرد و برای آن چاره ای اندیدشید. این نگاه در دولت و سایر نهادهای مسئول در این حوزه رفته رفته در حال شکل گیری و تقویت است.»
مهندس اسلامی توجه جوان گرایی آن هم در سطوح عالی و سیاست گذار را هم یکی از ملزومات توسعه این فن آوری می داند: «بحث دیگر در این حوزه جوان گرایی است. خیلی از موضوعات با حرف زدن درست نمی شود. این که یک مسئولی از شبکه های اجتماعی استفاده نمی کند، با هر توضیحی هم قانع کردن او کار بسیار مشکلی است. انتخاب وزیر جوان در وزارت ارتباطات که خودش در شبکه های اجتماعی فعال است اقدام بسیار مناسبی بود. شما با این وزیر می توانید راحت تر صحبت کنید، چون درک مشترکی از این فن آوری وجود دارد. دانش در این حوزه زیاد شده و جوان گرایی خوبی هم شکل گرفته است. البته که کافی نیست اما به طور کلی این به روز بودن در بین مدیران خیلی مهم است.»
اما دولت ها و تصمیم گیران کلان در نهادهای مختلف به جز تغییر نگاه به حوزه فن آوری چه اقداماتی دیگری می توانند برای توسعه و حمایت در این حوزه انجام دهند؟ این پرسشی که دکتر امامی این طور به آن پاسخ داد:«فضای فن آوری اطلاعات در نهایت در خدمت انسان است. بهبود و ارتقا سبک زندگی و رفاه هدف نهایی فعالان در این حوزه است. در نهایت این سرویس ها هستند که حرف آخر را می زنند. کم کم همه ابعاد زندگی با این سرویس ها درگیر می شود. استارت آپ و اپلیکیشن ها آینده را در اختیار دارند.»
او ادامه داد:« من معتقدم معاونت علمی ریاست جمهوری پلت فرم اصلی توسعه استارت آپ ها در کشور است. همان طور که وظیفه مهم وزارت ارتباطات تنظیم مقرارت در این حوزه است. صدا و سیما در بخش محتوای تصویری و صوتی نقش تنظیم کننده دارد، اپراتورها هم زیرساخت شبکه هستند و شرکت های خصوصی در این حوزه فعالیت می کنند. اگر همه این سازمان ها به درستی عمل کنند، بخش خصوصی هم می توانند به راحتی نقش آفرینی کند.»
مدیرعامل شرکت مبین وان کیش در بخش پایانی صحبت هایش با اشاره به از سرگیری تحریم ها و چالش این حوزه هم گفت:« حوزه فن آوری از آن دست مقولاتی است که خیلی تحریم پذیر نیست. کدهای برنامه نویسی را نمی شود تحریم کرد و نیروهای ما از بهترین ها هستند. ما بسیاری از پیشرفت ها را در همین شرایط تحریم به دست آوردیم. در عین حال که فرصت کسب و کار و فعالیت اقتصادی در این حوزه هم فراهم است.»
او اضافه کرد:«تحریم یک پدیده دوطرفه است. نتیجه تحریم هم این است که بازار ما فقط برای فعالان داخلی است و این موضوع به توسعه این فن آوری و افزایش دانش بومی کمک می کند. به عبارت دیگر اوج ظرفیت های تحریم در حوزه فن آوری اطلاعات است.»
حسین اسلامی معاون توسعه کسب و کار گروه داده پردازی بانک پارسیان(هلدینگ ICT) هم در بخش پایانی صحبت هایش گفت: «در همین شرایط فعلی و با همه مشکلات ریز و درشتی که همه ما رو درگیر کرده، می توانیم خیلی بهتر و شادتر زندگی کنیم. با وجود همه تحریم ها و مشکلات من معتقدم که بخش مهمی از شرایط زندگی در اختیار خودمان است. مهم ترین مسئله که همه ما را آزار می دهد، امیدوار نبودن به آینده و نگرانی از آینده است. اما استفاده از تکنولوژی های جدید کمک خوبی در جهت برطرف شدن این نگرانی هاست. البته به عقیده من بسیاری از نگرانی ها کاذب است. این تکنولوژی لذت زندگی را بهتر می کند. اجازه حضور تکنولوژی در متن جامعه نیز فقط با کمک و حضور جوانان حل می شود. راه برون رفت از همه مشکلات این کشور استفاده از جوانان است.»
