تهیهکننده مستند«سرگردون۲»گفت: مستند سرگردون به حدی تاثیرگذاری داشت که در پاسخ به این مستند، برنامهای ۹۰ دقیقهای تولید کردند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، با توجه به گسترش و استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی و هم چنین کارکردهای شبکههای ماهواره ای در جامعه ایرانی که عوارض و آسیبهای بسیاری را هم در خانوادههای ایرانی و هم فضای مجازی به همراه داشته است برنامههای بسیاری از این شبکهها تولید و پخش شده است که با هدفهای معین و با برنامهریزیهای مشخص برنامههای خود را تولید میکنند که در این بین تنها برنامههای انگشت شماری توانستند در این عرصه موفق ظاهر شوند.
مستند«سرگردون۲»؛ یکی از آن چندین برنامههیی است که سعی کرده تا با پرداهتن به موضوع استفاده افراطی از فضای مجازی و ماهواره اما با زبانی ساده و با به کارگیری از روانشناسان مطرح به تبیین عوامل و عناصر و علل مخرب بودن این شبکهها بپردازد.
خبرگزاری تسنیم به تازگی با صابر امامی تهیهکننده، محمد طادی کارگردان و روانشناسان این مستند به گفتوگو پرداخته است که قسمت اول این گفتوگوی تفصیلی را بخوانید:
امامی: «سرگردان» اولین مستند بود که در شبکه نمایش خانگی به فروش رسید و با استقبال رو به رو شد
تسنیم: در ابتدای این گفتوگو مقداری درباره چگونگی شکلگیری ایده کار بگویید و اینکه احتمالا برچسبی که به این گونه کارهای زده میشود، برچسب سفارشی بودن است، یعنی همان چیزی که باعث میشود ابتدای اینگونه آثار را بفرستند به گوشهٔ پستو و آن را بزنند تا از پا بیفتد و مخاطب نیاید سراغ آن، همین است که بگویند این کار سفارشی بوده و اول از همه بگویند آقای امامی با چند دستگاه ذیربط هم ارتباط دارد و سفارش گرفته است. شما این سفارش را از کجا گرفتید؟
امامی: اگر به عقب برگردیم، «سرگردون۲» همانطور که از نامش مشخص است، از یک «سرگردونی۱» شروع شده است. تقریباً ۳ سال قبل، مستندی با همین عنوان «سرگردون»، در شبکه نمایش خانگی منتشر کرده بود. در آن زمان هم حاشیههای بسیاری برای این مستند شروع شد و صدای بسیاری هم به پا کرد. واقعیت امر این است همه چیز از یک دغدغه شروع شد. همیشه کردهایم در آثارمان با باقی کارها متفاوت باشدو آن چیزی که ما را در پروژه سرگردون متفاوت کرد این بود که ما تلاش کردیم جنس روایتمان بود. ما سعی کردیم در سرگردون به جای این که فرم گرا جلو بریم، پایدار به محتوا باشیم و با روایتی ساده مستند را تولید کنیم.
در مستند «سرگردون۲» ما دو کار انجام دادیم که کارمان سفارشی به نظر نرسد، اول اینکه سعی کردیم، حرف سفارشی داخل آن نزنیم، کسی را نیاوریم و بگوییم شما این را بگویید، شما این را دنبال کنید، یا این سبک حرفها از جنس، ما در مستند صرفاً از مردم، هنرمندان و کارشناسان و مرتبط با موضوع دعوت کردیم که راجع به این موضوع صحبت کنند، ما بعضاً در برنامههای مشابه میبینیم مثلا احیاناً مسئولین دولتی یا کسانی که در این زمینه دارند کار حاکمیتی انجام میدهند حضور دارند که اصلاً در این مستند خبری از این جنس حرفها نیست. بعضی وقتها هم این شائبه به وجود میآید که جنس حرفهایی که گفته میشود، جنس حرفهایی است که به یک جهتی دارد حرکت میکند، با دیدی حرکت میکند که جوابش خیلی واضح است، جوابش این است که آنچه از دل برآیند لاجرم بر دل نشیند، در مستند سرگردون۱، تقریباً به قطع میتوانیم بگوییم هیچ اثر مستندی در شبکه خانگی با آن ابعاد مخاطب اصلاً روبرو نشد، یک قدم آن طرفتر اصلاً مستندات به توزیع در شبکه خانگی نمیرسند، یعنی واقعیت این است که سبد محصولی که در شبکه خانگی توزیع میشود، اکثراً محصولاتی است که بیشتر سرگرمکننده است، جنسش مباحثی است که اتفاقاً در حوزه محتوای آن، دغدغه به این شکل وجود ندارد ولی ما سعی کردیم با این نگاه در شبکه خانگی وارد شویم.
امامی: زمانی که دشمن از کارمان عصبانی شود، یعنی کار را درست انجام دادهایم
این نکته اولی بود که تجربه اول را تولید کرد، همکاری خیلی خوبی از طرف کارشناسان داشتیم و هنرمندانی که اتفاقاً در عرصهٔ تولید محتوا فعال هستند و آمدند مواضعشان را مطرح کردند؛ آنجا موضوع جالبتر شد که اتفاقاً شبکههای ماهوارهای که هر کدام راجع به آن صحبت کرده بودیم، تک تک شروع کردند برنامه ساختن و جواب دادن؛ (میگویند زمانی که دشمن از شما شاکی شد بدانید کارتان را درست انجام دادید، این حس واقعاً آنجا منتقل شد) مفصل برنامه ساختند، راجع به آقای اسلامی که مکرراً در شبکهٔ من و تو برنامه درست کردند، بفرمایید شام آدمها سر میز شام نشسته بودند و بعد شروع کردند گفتند یک مستندی بود، یک آقایی بود، این حجم از اَکشن در شبکهها، نشان داد این حساسسازی اتفاق افتاده است.
بزرگترین امتیازش این بود که مردم دیده بودند، لاجرم آنها باید جوابی به این فضا میدادند. ما در سرگردون۲ یک قدم جلوتر حرکت کردیم، آن زمان راجع به سریال حریم سلطان و برنامههایی مانند بفرمایید شام صحبت میکردیم، آمدیم در یک لایهٔ عمیقتر راجع به محتواهایی که بیشتر مردم را درگیر کرده بودند، مانند پروژه برنامهٔ استیج، برنامهای که تَلِنس در جستجوی استعدادها بودند و خیلی حرفهای بیجواب مانده بود که به نظرم در این مستند بخش زیادی از این سوالات جواب داده شد و ما منتظریم که اَکشنهایی شروع شود، یعنی لاجرم چون توزیع تازه اتفاق افتاده است؛ این نگاه کلی بود که در این اثر داشتیم.
دو نکته هم وجود داشت؛به نظرم کسانی که به سمت کار سفارشی میروند قالباً به دنبال این هستند که یک اثری تولید بشود و این اثر تولیدشده در چارچوب یک مباحث مالی پولش را گرفته شود و یک گزارشی داده شود و نتیجه اینکه احیاناً یک آرشیوی و یک اتفاقی صورت بگیرد. کلاً نگاه ما به سمت این است که مخاطب نهایی از این محصول بهرهبرداری بکند از این حیث هم است که محصول را به قیمت ۴ هزار تومان در سوپرمارکتها باید بفروشیم، میشود دنبال مدلهای توزیع رایگان و این برنامهها بود و به هر حال ما منتظریم انشاءالله در فرآیند فروش اثر بتواند هزینههای اولیه را تامین کند. البته همه کسانی که در مستند حضور پیدا کردند، چه مستند اول، چه مستند جدید، جنس دغدغه باعث شده است که اینها وارد این موضوع شدهاند نه مسائل مالی، یک تریبونی راجع به یک موضوعی یک هویتی پیدا کرده است و کسانی که دغدغه داشتند آمدند راجع به این در تریبون صحبت کردهاند، شما جنس صحبت هرمندان را ببینید راجع به موضوع شبکههای اجتماعی، واقعا دغدغهٔ قلبیشان را راجع به این موضوع میبینیم یا حتی راجع به موضوعات ماهواره در مستند اول باز بیشتر و بیشتر راجع به آن مستقیماً صحبت میکردند. این جنس دغدغهها به نظرم تلاش آقای طادی به این سمت بوده که اینها را گرد هم جمع کند و این اثر خلق شود.
تسنیم: فروش خوبی هم داشته؟
امامی: بله سرگردون۱٫
امامی: جنس مستند سرگردون به گونهای بود تا برای پاسخ به آن برنامهای ۹۰ دقیقهای تولید کردند
تسینم:یک برنامه ۹۰ دقیقهای هم ساختند که تاثیر برنامه ۶۰ دقیقه شما را خنثی کنند.
امامی: بله این برنامههایی بود که در واقع در شبکه من و تو تولید میکردند یعنی جنس برنامههایی که تولید میکردند تا ۹۰ دقیقه برنامه علیه ما تولید کردند.
طادی: دیده شدن باعث شد جواب بدهند وگرنه کاری که دیده نشود کسی جوابش را نمیدهد.
تسنیم: چرا نامش را سرگردون انتخاب کردید؟
طادی:پیشنهاد آقای امامی بود.
امامی: سرگردون به نظرم معنیِ لغوی دارد که یک چیز مستتر هم در این معنی لغوی وجود دارد چون ما آن را با موضوع ماهواره شروع کردیم، راجع به یک سرِ گردان داشتیم صحبت میکردیم.
طادی: سری که به هر طرف میچرخد و دنبال واقعیت است.
امامی: قسمت اول این ذهنیت بود ولی این سرگردونی به نظرم در مستند سرگردون۱ که واضح است، در مستند دوم هم باز همین موضوع است، یعنی سرگردون کردن مخاطب با حجم زیاد مطالب پوپولیستی، این اتفاقی است که دارد توسط همین شبکههای اجتماعی و ماهواره سر مخاطب ما میآید؛ به نظرم راجع به این موضوع باز این سردرگمی بیشتر اساتید میتوانند صحبت بکنند.
امامی: در آینده فضای مجازی گسترش بیشتری مییابد
تسنیم:در سرگردون۲، شبکههای اجتماعی را هم دخیل کردید، دلیلش چه بوده و چه هدفی داشتید؟
امامی: به صورت کلی بخواهم بگویم، ما راجع به یک حجمی از محتوا داریم صحبت میکنیم که از بسترهای مختلف به دست مخاطب میرسد، سه سال پیش شبکههای اجتماعی به این شکل فراگیر نبودند ولی دغدغهٔ ما انتقال اطلاعات به مخاطب نهایی بود، از این حیث بین همهی بسترهای انتقال اطلاعات، ماهواره را انتخاب کردیم به عنوان یک بستری که این فاصله که در ابتدا صحبتم راجع به آن صحبت کردیم، بین حاکمیت و مردم وجود دارد و بعضیها میروند این وسط و از این ماجرا سوءاستفاده میکنند، آن زمان این حس درباره ماهواره بود، حالا زمانی که ما در سرگردون حرف از این ابعاد مسائل ماهواره میگفتیم، اصلاً این حرفها برای اولین بار در این ابعاد مطرح شد، یعنی واقعیت این است که حس عمومی هم این بود که یک چیزی وجود دارد، یک تصاویر و برنامههایی هم پخش میکنند، اینقدر تهدیداتآمیز احساس نمیشد.
به نظرم فوکوس کردن روی تاثیر این موضوعات بر روی بچهها یا تاثیرات روانشناسانهای که این موضوع دارد میگذارد، آن قسمتی بود که موضوع را بلُد کرد. در حال حاضر شبکههای اجتماعی دارد این نقش را بازی میکند، دیگر اطلاعات و ارقام و آمار را همه ما داریم، راجع به اینکه شبکههای اجتماعی تا دو سال آینده میروند به سمت پخش ویدیوی لایف، یعنی ما به زودی با موضوعات جدیدی روبرو هستیم که با همین توسعهٔ فضای شبکههای اجتماعی هر کسی در موبایل، همانطور که در حال حاضر کانال تلگرام داریم که در آن محتوای مکتوب یا عکس میگذاریم، میتوانیم ویدیوی لایف نشان بدهیم، با این هجمه به نظرم حرکتی که ماهواره دارد انجام میدهد، میرود به سمت شبکههای اجتماعی، کماکان که رفته است و در نهایت حتی فضای عمومی ویدیو را هم تحت تاثیر قرار میدهد.
